In het Poortersboek van Den Bosch, 1604-1642, voorlopig inventarisnummer 8085, wordt het volgende vermeld:
Hendrik Rijsterborgh, geboren in het Groeningerland, is bij Apostille van Heeren Schepenen ende dat den veertiende Mey 1706 geworden poirter ende heeft den gewoonlycken eedt afgelegd op dato voorschreven coram dd Schwab: Chatvelt & Vlamingh.
Uit het commissieboek van de Raad van State 1705-1709, f80v, dat zich bevindt in het Rijksarchief te Den Haag:
Den 20 january 1706 acte van commissie
gedepecheert voor de persoon van Hendrik Rijsterborgh, vorster tot Schijndel,
Meyerije van Den Bosch, als deurwaarder van de gemeente middelen in de Meyerije
van Den Bosch voornoemd.
Geevende hem dienvolgende last ende magt om vanwegen de ontvangers ende
Rentmeester, de dorpen of plaatsen en persoonen die in gebreeken blijven hare
middelen of andere lasten haar opgelegd of op te leggen te betalen, te sommeeren,
te renoveeren, gyselen ende executeren, tot betaalinge van dien, ook alderhande
brieven, bij ordre van de ontfangers ende Rentmeester over en weeder over te
draagen, ende voorts alls te doen 't geen hem dezelve ontfangers ende
Rentmeesters sal gelast ende bevoolen worden, gelijk hij hen ook sal moogen
laaten gebruiken tot dienste van de pagters van de gemeene middelen, die sijnen
dienst sullen van doen hebben; dem daerinne overal neerstelijk ende vromelijk
quytende, ten meesten dienste van den Lande, daarvoor hij sal genieten alsulken
loon en salaris, tot laste van de gebreekigen als daartoe geordonneert is of
daartoe geordonneert sal worden.
Ende werd den voornoemden Hendrik Rijsterborgh gehouden van hem hier wel ende
getrouwelijcke te quyten, te doen den behoorlijken eed van getrouwigheyt, 't
welk gedaan sijnde, werd een iegenlijk die 't aangaan mag, geordonneert den
voornoemden Hendrik Rijsterborgh voor deurwaarder of exploitente kenne ende hem
in 't geene deesen synen last aangaat alle bevorderingen te bewijzen, desnood
ende versogt synde, ende dit alles tot wederseggen, want wij sulx tot dienste
van den Lande bevonden hebben te behooren.
Was geparapheert G.D.B. Coehoorn ende getekent S. van Slingelandt. Heeft beide
de eeden gedaan den 23 dito.
Volgens resolutie van den Raad van State van 20 january 1706.
Hierboven hebben we kunnen lezen dat Hendrik Rijsterborgh
uit het Groeningerland afkomstig was.
Vermoedelijk kwam hij van Bourtange. Dit is aannemelijk omdat op 15 maart 1705
Jan van Huijsen uit Lathen, in Bourtange huwt met Maria Elisabeth Rijsterborgh.
Enige jaren later huwt, omstreeks 1712, ook in Bourtange, Henricus ter Veer met Magdalena Rijsterborgh.
Vermoedelijk zijn dit zusters van Hendrik Rijsterborgh.
Zijn zoon Lucas huwt op 21-12-1719 te Bourtange met Magdalena Boeckhoff, ook
afkomstig van Bourtange. Dit
betekent dat er zeer goede contacten met de plaats Bourtange bestaan zijn
blijven bestaan. Aangezien
het doopregister van Bourtange pas begint in 1695 en het huwelijksregister in
1696, zijn de gegevens van voor deze jaren moeilijk te reconstrueren.
Op 17 februari 1751 wordt Lucas Rijsterborgh, die vorster te Dinther was, tot Schepen beedigd. Een Schepen was gerechtigd om een wapen te voeren. Dit wapen is hieronder nogmaals afgebeeld.
Dit wapen is het officiele wapen van de familie
Rijsterborgh en mag tot op de dag van vandaag door hen worden gevoerd.
De kleuren van het wapen zijn als volgt.
Links boven en rechts beneden: een goudkleurige toren op een blauwe achtergrond.
Rechts boven en links beneden: een zilverkleurige achtergrond met een groen
terras, waarop een boom en een hert in zijn natuurlijke kleur.
Lucas Rijsterborgh krijgt uit zijn eerste huwelijk zes kinderen, waarvan Johannes, geboren 2 januari 1764 te Son, voor mij van belang is. Dit is nl. een voorouder van mijn moeder.
Het lidmatenboek van de Gereformeerde Kerk te Schijndel vermeldt over hem het volgende:
17 maart 1756 is na voorgaande belijdenis des Geloofs tot lidmaat van de Gemeente aangenomen:
Johannes Rijsterborgh, Lucaszoon
Sig bij de aanneming met eigen handtekeninge verpligt hebbende met geene Roomsch gesinde in huwelijk immer te sullen begeeven.
Deze Johannes huwt op 14 augustus 1763 te
Veldhoven, Catharina Gerbrands uit deze plaats.
Hij treedt in de voetsporen van zijn vader, want hij is achtereenvolgens baljuw
en secretaris van de Meyerij te Veldhoven.
Zij krijgen drie kinderen.
Maria Catharina, de oudste, geboren 31 oktober 1763 te Veldhoven, huwt op 30
maart 1787 te Den Haag met Mr. Willem Hendrik van Frieswijk, wiens
moeder Jonkvrouw Isabella Alegonda Vegelin van Claerbergen was.
Als adellijke dame beschikte ook zij over een wapen, dat door haar zoon Willem
Hendrik Frieswijk werd gevoerd. Ook zijn vrouw, Maria Catharina Rijsterborgh, voerde haar
wapen.
Het tweede kind, Hendrik Antonie, geboren 11
maart 1765 te Veldhoven, koos voor een loopbaan bij de marine en klom op van
Cadet tot Schout bij Nacht.
Van hem is betrekkelijk veel bekend omdat hij van 1786 tot 1800 scheeps
journalen heeft bijgehouden. Deze (zeven) journalen bevinden zich in het
Nationaal Archief te Den Haag en zijn daar terecht gekomen via een veiling op 15
februari 1905 van de boekhandelaren Burgersdijk en Niermans te Leiden. De vraag
is waarom ze niet in de familie zijn gebleven.
Maar goed, ze zijn tenminste bewaard en raadpleegbaar en dat is het
belangrijkste.
Het zou maanden kosten om de zeven journalen (totaal bijna 40 cm. boeken!) te lezen en te transcriberen.
Daarom bepaal ik me voorlopig tot het uittreksel dat het Nationaal Archief heeft
gemaakt:
Het eerste journaal gehouden door Hendrik Anthony
Rijsterborgh, cadet op 's lands oorlogsschip De Cortenaar, varende in de
Noordzee, geankerd voor Hellevoetsluis en Texel en gedurende den tocht naar de
Middellandsche zee tot convooi van koopvaarders, 16 Maart 1782 tot 11 Juni 1784.
Kladjournaal gehouden door denzelfde, luitenant ter zee, gedurende den tocht
naar de kust van Guyana, Juni tot September 1785.
In het begin van dit register bevindt zich de staat van dienst van de cadet
Rijsterborgh voor zijn komst op de Kortenaar.
Hij schrijft hierover het volgende:
"In 't Jaar 1781 den 11 Maart ben ik van den Raad
ter Admiraliteijt op de Maze aangesteld als Cadet op 't oorlogschip Prins
Frederik onder commando van den Schout bij Nagt
D. Pichot.
Den 13 July 1781 kreeg ik een resolutie van den raadt, dat ik mij bijnevens de
Cadet d'osset d'alban moest vervoegen op 't Wagtschip de Maze om onder de
Capiteijn rosetie brune tot tijdt en wijle dat het Schip Prins Frederik op
Stroom zoud zijn gebragt tot dien eijnde hebbe mij den 18 July aan boord van 't
Wagtschip begeeve hebbe daar dienst gedaan tot den 12 October wanneer ik
benevens nog 75 mans het voornoemde Schip af rede gehaalt en na het oostindisch
Schip bleyenburg mede getransporteert, alwaar wij den 13 dito aan boord quamen
daar wij doen overwintert hebbe, ondertussche kreege wij een ander Schip genaamt
Cortenaer en de Schout bij Nagt Pichot werd de rang opgedrage als vice admiraal
op 't gemelde Schip hebbe voor Rotterdam geleege op Stroom tot den 15 Maart 1782
wanneer wij met 5 Ligter van onze Equipagie na Hellevoetsluys zijn gezeijlt daar
wij den 16 den zijn over gegaan op 't oorlogschip de Cortenaer van 66 stukke
canon".
w.g. H.A. Rijsterborgh.
Daarna vangt het bovengenoemde journaal aan op 16 maart 1782.
Het tweede journaal gehouden door denzelfden,
luitenant ter zee op 's lands fregat Jason, onder commando van den
luitenant-kolonel en kapitein A.G.C. de Virieu, gedurende een kruistocht in het
Kanaal en in de Noordzee tot convooi van de Oost-Indische retourschepen en
gedurende de vaart in de Middellandsche zee, 23 Januari 1786 tot 19 April 1788.
Het derde journaal van de 1e luitenant op 's lands "brigatijn" de kemphaan,
onder commando van den kapitein-ter-zee Frans Smeer, gedurende den tocht naar de
West-Indiën tot convooi van koopvaarders, 31 October 1793 - 31 Augustus 1794.
Het vierde journaal gehouden door denzelfden
kapitein-luitenant en kapitein-ter-zee, commandeerende 's landsbrik van oorlog
Kemphaan en vervolgens de schoener De Vliegende Visch, tijdens zijn verblijf in
de West-Indiën en gedurende zijn terugtocht met het eskader onder bevel van den
kapitein Pieter Hartsinck naar Bergen in Noorwegen, 21 October 1794 - 1
September 1799.
In dit journaal - een vervolg van no. 3 - staan lijsten van de manschappen op
verschillende schepen die aan land zijn gedetacheerd.
Op 1 September 1799 droeg Rijsterborgh het commando over zijn schip over aan den
kapitein-luitenant H. Hoffmeyr en vertrok met den kapitein Hartsinck over land
naar het vaderland.
In Bergen in Noorwegen heeft Hendrik Anthony Rijsterborgh zijn vrouw Anna Lexau
leren kennen, waarmee hij in augustus 1800 in Veere in het huwelijk trad. Hij
trouwde in Veere omdat hij gestationeerd was op de Zeeuwsche stroomen, als
commandant over een divisie canonneerboten, 5e journaal 15 Mei 1800 - 5 December
1801.
Het zesde journaal bevat:
Orders van de kapiteins-ter-zee: J. Zoetema, commandant van 's landsschepen en
vaartuigen op de Zeeuwsche stroomen, J.F. du Mesnil de l'Estrille, commandant
van 's landsgaffelaars en vaartuigen voor Veere en 't fort den Haak, H.A.
Rijsterborgh en andere officieren.
"Rapport van den Agent der Marine, weegens het gedrag en de capaciteiten der
officieren en cadets, dienende op de eerste divisie canonneerboten onder de
orders van den kap. Rijsterborgh", 4 December 1800.
Conduite-lijst der officieren, cadets, schrijver en chirurgijn-majoor van de
divisie canonneerboten onder commando van denzelfde.
Lijsten van parolen, signalementen van verdachte personen enz., 3 April 1799 - 5
December 1801.
Het zevende en laatste journaal bevat de orders
van den kapitein-ter-zee H.A. Rijsterborgh, commandant van een divisie
kanonneerboten op de Zeeuwsche stroomen, met index, 23 Mei 1800 - 5 December
1801.
Het derde en laatste kind was Johannes, geboren 12 oktober 1766 te Veldhoven.
Op 10 januari 1770 vertrekt vader Johannes Rijsterborgh van
Veldhoven naar Ginneken, alwaar hij op 28 mei 1771 tot ouderling wordt benoemd.
Op 27 april 1778 vertrekt hij met zijn (tweede) echtgenote en zijn zoon Johannes
naar Den Haag.
Vervolgens gaat hij naar Voorburg, waar hij secretaris wordt van de
Oranjesocieteit. In 1787 schijnt hij uit Voorburg vertrokken te zijn.
Zoon Johannes, geboren 12 oktober te Veldhoven, is het eerste kind Rijsterborgh dat
zich met het veredelde handwerk bezig gaat houden.
Uit diverse akten blijkt dat hij de volgende beroepen heeft uitgeoefend:
straatmaker, metselaar, wegenwerker en aannemer van publieke werken.
Op 10 augustus 1787 huwt hij te Nootdorp met
Beatrix Groenheijde.
Uit dit huwelijk komen zes kinderen voort, vier meisjes en twee jongens.
In de genealogie houden wij ons doorgaans bezig met de afstamming zoals deze via
de mannelijke lijn plaats vindt. Dit is dan ook in onderstaande genealogie terug
te vinden.
Er blijken echter vrij veel Rijsterborghen rond te lopen die niet van een
mannelijke lijn afstammen. Dit komt door het volgende.
Een der dochters van Johannes, Dina, geboren te Nootdorp 18 februari 1793, bevalt
op 8 maart 1815 te Overschie van een jongetje, hoewel zij niet is gehuwd. Dit
kind krijgt ook de naam Johannes.
Hoewel zij vrij kort daarop huwt met Evert de Ridder, wordt Johannes niet geecht.
Evert wilde eigenlijk niets met het kind te maken hebben omdat hij niet de vader
was.
Deze Johannes huwt op 25 augustus 1842 te Overschie met Jacoba Oosthoek. Via
deze lijn wordt de naam Rijsterborgh ook voortgezet.
Volledigheidshalve is de genealogie van deze Johannes, de zoon van Dina, hier ook opgenomen.
Terug naar de mannelijke lijn.
Na het overlijden van Beatrix Groenheijde,
hertrouwt Johannes met Maria van Vliet.
Uit dit huwelijk werden ook zes kinderen geboren.
Het enige, levende, jongetje uit het eerste huwelijk was Arij. Hij was een trouw volgeling van zijn vader want hij wordt ook straatmaker.
Geboren te Nootdorp op 16 maart 1798, huwt hij op 12 juni 1816 te Nootdorp met
Maria Kunst.
Zij krijgen vier kinderen waaronder weer een Arij. Deze Arij wordt op 7 mei 1821
geboren te Delft op de hoek van de Molslaan en de Hopsteeg.
Inmiddels begint zich enige ontwikkeling af te tekenen, want deze Arij wordt, na
aanvankelijk ook straatmaker te zijn geweest, achtereenvolgens meester
scheepmaker en aannemer. Misschien is er weer sprake geweest van een neergaande
lijn, want op zijn overlijdensakte wordt als beroep weer straatmaker vermeld.
Arij huwt 28 augustus 1844 te Delft met Maria Petronella Schram. Zij krijgen
acht kinderen waaronder weer een Arij, die zich al aandient op 9 december 1844.
Nadat Maria Petronella Schram op 18 maart 1866 te Delft is overleden, hertrouwt
hij op 24 april 1867 te Delft met Maria Catharina Klenke.
Zij krijgen een zoon, Frederikus Johannes, die op 17 juli 1868 te Delft wordt
geboren. Helaas overlijdt hij echter op bijna driejarige leeftijd op 14 april
1871 te Delft.
Op 1 mei 1870 wordt Jan geboren te Delft.
Hij huwt op 24 oktober 1902 te Delft met Helena Geertruida van Veen. Uit dit
huwelijk wordt op 20 april 1919 Ida Rijsterborgh geboren die op 29 mei 1940 huwt met Hendrik
Jacob Hees. Dit maakt de relatie tussen Hees en Rijsterborgh duidelijk.
Het grootste deel van deze genealogie is het
resultaat van eigen onderzoek. Hierbij is voornamelijk gebruik gemaakt van
materiaal dat berust bij het Centraal Bureau voor Genealogie (CBG) te Den Haag.
Gegevens na 1939 zijn ontleend aan de Persoonskaarten van betrokkenen. Ook deze
zijn afkomstig van het CBG.
De dames A.P.J. Kayser-van der Zee te Pijnacker, G.W. Rijsterborgh te Gouda en de
heer F.H.K. van Andel te Maurik, hebben aanvullende informatie gegeven. Daarvoor
mijn hartelijke dank.
Op 24 mei 2004 vond een historische ontmoeting plaats:
Cees Rijsterborgh uit Vlaardingen met Henk Hees
uit Baarn. Waarom was deze ontmoeting zo bijzonder?
We zijn allebei op dezelfde dag geboren: 22 december 1942.
Cees in Rotterdam, als zoon van Cornelis Rijsterborgh en Adriana Maatje Mager en ik, Henk Hees,
in Delft als zoon van Hendrik Jacob Hees en Ida Rijsterborgh.
Cees vind je terug in de genealogie van Johannes Rijsterborgh terwijl ik te
vinden ben in de genealogie Hees uit Noord Holland.
Cees (rechts) en Henk